Λεξικό

Ένα λεξικό που καινοτομεί

_

Το «λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας» θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για τους σπουδαστές ανθρωπιστικών επιστημών και στην έρευνα της ελληνικής γλώσσας

Από την Μάνια Στάικου

Στις σελίδες του περιλαμβάνεται το σύνολο της αρχαιοελληνικής και πρωτοχριστιανικής γραμματείας, καλύπτοντας μια περίοδο 1.400 ετών ιστορίας της ελληνικής γλώσσας, από τον 8ο αιώνα π.Χ. έως τον 6ο αιώνα μ.Χ.Ο επιμελητής του, ο Φράνκο Μοντανάρι ( Franco Montanari ) ένας από τους σημαντικότερους αρχαιοελληνιστες στον κόσμο και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Γένοβας ( Genova ) συγκρότησε και συντόνισε την ερευνητική ομάδα που αποδελτίωσε, στο πλαίσιο μιας υπερδεκαχρονης εντατικής προσπάθειας, 1.800 συγγραφείς από περίπου 4.000 έργαΗ ελληνική έκδοση μεταφράζεται από τους καθηγητές Κλασικής Φιλολογίας του ΑΠΘ Δ. Ιακώβ, Ι. Ν. Καζάζη, Αιμ. Μαυρουδή, Στ. Ματθαίο, Εβ. Σιστάκου, Δ. Χρηστίδης και Χρ. Τσαγγάλη, σε επιμέλεια του Αντώνη ΡεγκάκουΗ πρώτη έκδοση του λεξικού κυκλοφόρησε στην Ιταλία το 1995 και η δεύτερη, συμπληρωμένη, έκδοση του το 2004«Όποιος αναλαμβάνει τη συγγραφή ενός καινούργιου λεξικού αξιοποιεί και συγκρίνει τις πληροφορίες παλαιότερων έργων – όπως είναι για παράδειγμα το Λίντελ – Σκοτ. Η δικη μας δυσκολία ήταν ότι έπρεπε να ξεχωρίσουμε τις ουσιώδεις πληροφορίες από ένα παρωχημένο υλικό, βασισμένο ως έναν βαθμό σε κριτικές εκδόσεις που δεν ήταν αξιόπιστες με τα σημερινά επιστημονικά τεκμήρια», τονίζει ο κ. Φράνκο ΜονταναριΤο έργο του έχει λάβει υπόψη του εκτός των άλλων και το Λεξικό Αρχαίας Ελληνικής του Πατριάρχη Φώτιου, που γράφτηκε τον 9ο αιώνα και έγινε γνωστό σταδιακά μέσα από κριτικές εκδόσεις Οι συνεργάτες της επιστημονικής του ομάδας επιλέχτηκαν με βάση τις εξειδικευμένες γνώσεις τους σε διάφορους τομείς του αρχαίου ελληνικού πολιτισμούΑντί να ανατεθεί, όπως γίνεται συνήθως, στον κάθε συνεργάτη ένα γράμμα ή μια ομάδα γραμμάτων, τέθηκε ένας γλωσσικός – φιλολογικός τομέας ολόκληρου του λεξικού υπό την ευθύνη δύο ή τριών προσώπωνΜε αυτό τον τρόπο, οι συνεργάτες δεν αναγκάστηκαν να ασχοληθούν με γλωσσικά στοιχεία κάθε εποχής και είδους «Η καινοτομία μας νομίζω έγκειται σε δυο επίπεδα : καταρχήν στη γραφιστική παρουσίαση της έκδοσης, καθώς είναι σαφές όχι μόνο από επιστημονική, αλλά και διδακτική άποψη Επιπλέον είναι γραμμένο, τόσο στα ιταλικά όσο και στα ελληνικά, σε μια γλώσσα προσιτή στο νεανικό κοινό» υποστηρίζει ο κ. ΜονταναριΣτην Ιταλία το λεξικό του είναι μπεστ σελερ ( Best Seller ) με πωλήσεις που αγγίζουν τα 30.000 αντίτυπα τον χρόνο : έχει γίνει ανάρπαστο από όλους τους μαθητές των κλασικών γυμνασίων και λυκείων, ενώ χρησιμοποιείται ευρέως και στο πανεπιστήμιοΟ επιμελητής της ελληνικής έκδοσης, κ. Αντώνης Ρεγκάκος, παρατηρεί με κάποια πικρία : «Ουδέποτε έχει σκεφτεί το υπουργείο Παιδείας να μοιράσει κάποιο λεξικό της αρχαίας ελληνικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ώστε να γίνεται πραγματική δουλεία στην ερμηνεία των αρχαίων κειμένων και όχι μηχανική αποστήθισηΕίναι τουλάχιστον περίεργο το γεγονός ότι – σε αντίθεση μ ‘ εμάς η Ιταλία δίνει τόσο μεγάλη σημασία στην ορθή εκμάθηση της αρχαίας ελληνικής Έχουμε εδραιώσει μια κουλτούρα αποστήθισης, που δεν παρακινεί τον μαθητή να ανακαλύψει τις πληροφορίες μόνος του Γι ‘ αυτό έχουμε φτάσει στο σημείο οι νέοι να μην ξέρουν τρέχουσες λέξειςΘυμάστε την αναστάτωση που είχε ξεσπάσει όταν στις πανελλήνιες δεν γνώριζαν στο μάθημα της έκθεσης τι σημαίνει η λέξη « ψεγάδι « ; Το λεξικό Αρχαίας Ελληνικής Γλωσσάς του Μοντανάρι είναι πλέον σύγχρονο και έγκυρο Η αναθεώρηση του Λίντελ – Σκοτ, του άλλου μεγάλου λεξικού των αρχαίων ελληνικών, τελείωσε το ‘69Το έργο του Μοντανάρι έχει μεγαλύτερο χρονικό άνυσμα, καθώς αρχίζει από τον Όμηρο και καλύπτει κι ένα κομμάτι της χριστιανικής γραμματείας Οι βασικές λογοτεχνικές πηγές δεν έχουν αλλάξει από την εποχή του Λίντελ- Σκοτ, όμως υπάρχουν διάσπαρτα σημαντικά ευρήματα μετά το ’95 : ανακαλύπτονται νέοι πάπυροι και επιγραφές από το ’95 με νέες λέξεις Ο Μοντανάρι και η επιστημονική του ομάδα έχουν δημιουργήσει μια ιστοσελίδα, την PAWAG, στην οποία προστίθενται όσες αρχαίες ελληνικές λέξεις δεν έχουν καταχωρηθεί στα μέχρι τώρα γνωστά λεξικάΠρόκειται, δηλαδή, για μια ερευνά σε εξέλιξη, που έχει αποφέρει μέχρι τώρα 1.500 νέες λέξεις, στις οποίες μπορεί να έχει πρόσβαση κάθε ενδιαφερόμενος Στο σύνολο τους αυτά τα λήμματα θα ενσωματωθούν στην τρίτη έκδοση του λεξικού του Μοντανάρι, που θα κυκλοφορήσει το 2010 Πρόκειται λοιπόν για ένα «ανοιχτό» λεξικό Φιλοδοξία μας είναι να μπει την προσεχή πενταετία η ελληνική μετάφραση του λεξικού στην πύλη του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, για να έχουν πρόσβαση σε αυτή όλοι οι επισκέπτες της, καθηγητές, μαθητές, φοιτητές κ.τ.λ.»Επομένως στόχος της ερευνητικής ομάδας είναι να γίνει εφικτή η τετράγλωσση ηλεκτρονική έκδοση του λεξικού ( στα ελληνικά, ιταλικά, γερμανικά και αγγλικά ) μια καινοτομία για τα εκδοτικά χρόνια Προς το παρόν, οι έντυπες εκδόσεις στην Ιταλία και την Ελλάδα συνοδεύονται από το ιδικό cd του λεξικού, με δυνατότητα εξειδικευμένης αναζήτησης Η τεχνολογία έχει αλλάξει την ανάγνωση τέτοιου είδους μεγάλων έργων, προσφέροντας μεγαλύτερη εποπτεία στους ερευνητές : «Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να κάνουν εξειδικευμένες αναζητήσεις, απομονώνοντας διάφορα είδη λέξεων, όπως για παράδειγμα ιατρικούς όρους, να περιοριστούν σε ένα συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος ή μια ιστορική περίοδο Με τις δυνατότητες ηλεκτρονικής αναζήτησης μπορούμε να παρακολουθούμε πιο στοχευμένα την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας και ειδικότερα την επίδραση αρχαίων έργων σε μεταγενέστερους συγγραφείς», εξηγεί ο κ. ΡεγκάκοςΣε λίγους μήνες ετοιμάζεται και η ελληνική μετάφραση της γραμματολογίας του κ. Μοντανάρι, μια αναλυτική επισκόπηση της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας από τον Όμηρο έως τον Ιουστινιανό_Αύριο, στην 5η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη, οι εκδόσεις Παπαδήμα παρουσιάζουν το υπό έκδοση «Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλωσσάς» του καθηγητή Φράνκο Μοντανάρι, στην αίθουσα «Μ. Καραγάτση» (περίπτερο 15)

_

Μια ματιά στο http://www.greek-language.gr/greekLang/files/document/conference-2003/010MontanariEl.pdf

πηγή : Ένθετο culture της εφημερίδας " Ο κόσμος του επενδυτή"